فصلنامه همشهری معماری – گردآوری و برگردانِ فاطمه آبسالان: کوبا که پیش از انقلاب سوسیالیستی به اعتبار جذابیت های گردشگری اش مقصد گردشگران بسیار از آمریکای شمالی و اروپا بود، بعد از انقلاب به دلیل تحریم های آمریکا و ملاحظات اقتصادی و فرهنگی انقلاب سوسیالیستی، تقریبا از هرگونه سرمایه گذاری خارجی محروم شد.

حالا اما بعد از سال ها سرمایه گذاران خارجی بسیاری امیدوارند بتوانند بار دیگر در بخش های مزیت دار کوبا مانند گردشگری و کشاورزی سرمایه گذاری کنند. مردم کوبا در میانه ازدحام و ساختمان های متراکم زندگی می کنند. با ابراز تمایل سرمایه گذاران، آیا مردم عادی کوبا در منافعِ حاصل، شریک می شوند؟ این سرمایه چگونه می تواند در غلبه بر معضل کمبود مسکنِ هاوانا موثر باشد؟ انبوه گردشگران در منطقه تاریخی «هاوانا ویخا» در چه شرایطی و در چگونه ساختاری می توانند اقامت کنند، بدون آن که تهدیدی برای ساکنان آن یا آسیبی برای بافت شهری به شمار آیند؟

هدف این است که با در هم آمیختن هتل و خانه، گونه جدیدی به وجود می آید که از قابلیت های هر دو برخوردار باشد. این گونه ترکیبی به سادگی می تواند با درآمد حاصل از گردشگری، از مهاجرت افراد جلوگیری و از بافت تاریخی شهر نیز محافظت کند.

در این پروژه دو گونه کاربری وجود دارد: آپارتمان هایی برای کوبایی ها و تعدادی اتاق استیجاری برای گردشگران، که در نظامی مخصوص با هم ترکیب شده اند. این پروژه نمونه ای از یک مدل توریستی پایدار است. گردشگران در این پروژه می توانند با زندگی مردم کوبا و با فرهنگ آنها آشنا شوند و مردم کوبا نیز از اجاره این هتل ها اقساط وام هایی را که برای ساخت گرفته بوده اند، بپردازند. ساکنان کوبایی همزمان با زندگی کردن در این خانه ها، از مهمانان نیز مراقبت می کنند.

از پول تولید شده برای ساخت مسکن استفاده خواهد شد. بر اساس این مدل، ابتدا عنصری ساخته می شود که پول تولید می کند و بعد از مدتی پول تولید شده برای ساخت خانه و زیرساخت های اجتماعی به کار می رود. خیلی از سرمایه گذاری های ضروری مثل مدرسه، خانه های قدیمی یا بیمارستان های هاوانا نمی توانند گزینه مناسبی برای سرمایه گذاری باشند؛ اما ساخت مسکن با این ایده، این شانس را دارد که به زودی و به راحتی محقق شود.

هاوانا ویخا نیاز به بیست هزار واحد مسکونی دارد تا کمبود مسکن در آن ریشه کن شود. آیا ممکن است که این تعداد خانه را در کناره های شهر که اکنون نیز بسیار متراکم است، جای داد؟ برای بررسی این مشکل، با انتخاب ۱۲ محله به عنوان نمونه و با بررسی نقشه تراکم ساختمان ها و قطعه های خالی، مدل ولومتریک۲ ساده ای از آن ناحیه طراحی شد. در این پروژه نُه هزار و ۲۰۰ واحد مسکونی با ارتفاع متوسط چهار متر و با بتن پیش ساخته بنا خواهد شد.

در طراحی این پروژه هدفت طراحی فضایی بود که ابعاد آن به گونه ای باشد که مهمان و میزبان در هر واحد احساس راحتی کنند؛ مهمانان از آسایش مناسبی برخوردار بوده، در عین حال با میزبان در تعامل باشند. برای ایجاد تعامل بین مستاجران و مردم کوبا دو فضای تعاملی در نظر گرفته شده است:

۱. طراح در طبقه اول بیشتر این بلوک ها فضای بازی در نظر گرفته است که در طول روز نور را به درون اتاق ها هدایت می کند. همچنین اطراف آن آشپزخانه و ناهارخوری قرار دارد که با محیط بیرون در ارتباط است. مستاجران می توانند غذای خود را در این محل میل کنند، از منظره لذت ببرند یا حتی به تماشای رویدادهای روزمره زندگی مردم کوبا بپردازند؛ مانند بازی فوتبال که کوبایی ها علاقه خاصی به آن دارند.

۲. فضایی به عنوان بام طراحی شده که مستاجران از آن دید کاملی به شهر قدیمی کوبا داشته باشند. ساکنان نیز می توانند از آن به عنوان فضایی برای پهن کردن لباس های خود استفاده کنند. مردم کوبا از زمان فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی با کمبود گاز مواجه بوده اند و برای به دست آوردن مواد خوراکی یا وسایل ضروری زندگی، مجبور بوده اند مسافت های زیادی را طی کنند.

در آن زمان مردم کوبا از فضای بام خود برای کاشت نوع خاصی از سبزیجات و نگهداری مرغ و خروس ها و تهیه تخم مرغ استفاده می کردند. در این پروژه نیز این امکان برای ساکنان کوبا فراهم شد تا روی بام خانه خود به تولید سبزی و تخم مرغ بپردازند و مستاجران نیز از تولیدات طبیعی آنها استفاده کنند.

ساختمان ها در هاوانا ویخا ساده طراحی شده اند. فضای باز ساختمان ها به عنوان فضای کار استفاده می شود. فضای ناهارخوری و فضای خواب در طبقه پایین خانه قرار دارد. افراد در طبقه همکف که هم سطح خیابان است، معاشرت می کنند. آشپزخانه و حمام در راه پله مرکزی قرار دارد که با کاشی تزیین شده است. نورگیر ساختمان علاوه بر روش ن کردن ساختمان، وظیفه تهویه آن را نیز بر عهده دارد. در فضای مرکزی ساختمان، پارچه متحرک و بزرگی قرار دارد که در مواقعی از سال که هوا بسیار گرم است، می توان با پاشیدن آب به آن، دمای هوای فضای مرکزی را مطبوع تر کرد.

این پروژه مشارکتی است. همه اعضای آپارتمان عضو یک گروه اند که موظف اند با مراقبت از مهمانان خود، هزینه بازپرداخت وامی را که برای ساخت مسکن شان دریافت کرده اند، تامین کنند. این پروژه راه حلی ارائه می دهد که موجب می شود افرادی که در مدت طولانی در کنار هم و در یک واحد همسایگی زندگی کرده اند، خانه های خود را ترک نکنند.

کوبا در حال تحول است و محل مناسبی برای سرمایه گذاری های خارجی به ویژه در حوزه گردشگری محسوب می شود. هدف از این پروژه رفع نیاز شهروندان کوبایی است که در ازدحام جمعیت و ساختمان های بدی که همچنان در شهر قدیمی کوبا سرپا هستند، زندگی می کنند. برای رفع نیاز این شهروندان، شاید بتوان از اقتصاد جدیدی کمک گرفت. جذب تعداد زیادی از گردشگرانی که برای تماشای شهر قدیمی کوبا به هاوانا ویخا می آیند.

پی نوشت:

۱. Habana Vieja (هاوانای قدیم)
۲. volumetric

برگرفته از بـــرترین‌ها

برچسب ها: هاوانا ویخا