۲۵ مدل سماور دکوری کوچک برای نمایش بر روی اپن آشپزخانه

سماور از قدیم‌الایام مهمان خانه‌های ما ایرانی‌ها بوده است. هنوز هستند افرادی که چای سماوری را با هیچ نوشیدنی دیگری در دنیا عوض نمی‌کنند. به دلیل محبوبیت روز افزون سماور، مناسب دیدم در این مطلب به معرفی مدل‌های جذاب سماور دکوری کوچک بپردازم که برای نمایش بر روی میز اپن آشپزخانه یا قفسه و شلف اتاق نشیمن و پذیرایی بسیار مناسب هستند. این سماورهای دکوری برای دکوراسیون‌های سنتی و روستایی بسیار مناسب‌اند. خصوصا برای تزیین خانه‌ باغ یا خانه ویلایی روستایی که به سبک سنتی چیدمان می‌شوند. اما بد نیست در مورد تاریخچه این وسیله دوست داشتنی بیشتر بدانیم.

تاریخچه سماور

همانطور که احتمالا می‌دانید، سماور یا Samovar یک کلمه روسی بوده و به معنای خودجوش یا self-brewer است. بسیاری از مردم دنیا سماور را به عنوان نماد کشور روسیه  می‌دانند. این موضوع نشان می‌دهد که سماور برای اولین بار در روسیه ساخته شده و پس از آن به کشورهای همسایه و اطراف منتقل شده است. محققان تاریخی بر این باور هستند که اولین سماور در سال ۱۷۷۸ و در شهر تولا یا Tula روسیه ساخته شد. پس از آن در دهه ۱۷۸۰ محبوبیت سماور به شکل چشم گیری افزایش پیدا کرد. اولین سماور نیز در دوره سلطنت شاهرخ، نوه نادر شاه افشار به ایران وارد شد.

البته در ابتدا از سماور برای دم کردن قهوه استفاده می‌شد، چرا که قهوه خیلی قبل‌تر و در دوره صفویه و در زمان شاه عباس اول برای اولین بار وارد ایران شده بود. در دوران صفویه قهوه نوشیدنی اول مردم ایران بود و به همین خاطر تعداد بسیار زیادی قهوه خانه و قهوه چی در سرتاسر ایران ایجاد شد. اما این روند در دوره قاجاریه به طور کل تغییر کرد. با وارد شدن چای از چین و هندوستان به ایران، و پس از آن کاشت چای برای اولین بار در لاهیجان در سال ۱۳۱۹، مقدار چای موجود در بازار به مرور افزایش یافت. در طرف مقابل با افزایش تولید چای، واردات قهوه با کاهش روبرو شد تا اینکه رفته رفته چای جایگزین قهوه بعنوان نوشیدنی اول مردم ایران قرار گرفت. به همین خاطر سماور دکوری کوچک ابتدا وسیله‌ای محبوب برای دم کردن قهوه بکار می‌رفته است. در دوره قاجار تا زمان صدارت امیرکبیر، سماور یک کالای وارداتی بود، اما پس از تاکید و اجبار امیرکبیر به ساخت سماور در داخل ایران، سماورهای داخلی در طرح‌های میناکاری شده و با فلزهای گرانبهایی مثل نقره، برنج، مس، استیل ضد زنگ و نیکل ساخته شدند.

جالب است بدانید روس‌ها اعتقاد دارند هر سماوری روح مخصوص به خود را دارد، زیرا هنگام جوشاندن آب، صداهای خاصی از خود ایجاد می‌کنند. بخاطر این صداهای متفاوت، آنها باور داشتند که سماور با آنها ارتباط برقرار می‌کند. این موضوع حتی در داستان‌ها و افسانه‌های روسی نیز آورده شده است. اما دلیل محبوبیت سماور و انواع سماور دکوری کوچک چیست؟ در زیر به معرفی مهم‌ترین عوامل می‌پردازیم.

دلیل محبوبیت سماور

مصرف انرژی کم: در ساختار  هر سماوری، یک لوله بزرگ در وسط سماور قرار گرفته که به اسم کوره شناخته می‌شود. آب اطراف این لوله بزرگ یا کوره را به طور کامل احاطه می‌کند. وقتی کوره بر اثر حرارت از پایین داغ می‌شود، این حرارت به آب منتقل شده و در نهایت آب می‌جوشد. در نتیجه با یک شعله کم می‌توان مقدار زیادی آب را جوشاند و برای کل روز آب داغ تازه برای نوشیدن چای داشت. همین عامل حتی امروز هم دلیل اصلی خیلی از ما ایرانی‌ها برای استفاده از سماور دکوری کوچک در خانه‌هایمان است، موضوعی که حتی کتری جوش‌های برقی مدرن نیز نمی‌توانند جای آنرا پر کنند.

سبک کننده آب: حتما وقتی درون سماور آب می‌ریزید متوجه آهک‌های چسبیده به بدن سماور شده‌اید. یکی از دلایل محبوبیت سماور در دنیا، همین موضوع است. سماور سختی آب را گرفته و برای دم کردن و نوشیدن چای، یک آب خالص، سبک و بدون آهک در اختیار مصرف کننده قرار می‌دهد.

فهمیدن وضعیت آب از روی صوت: در بالا اشاره کردیم که هر سماوری صدای خاصی از خود ایجاد می‌کند. از طریق همین صدا خیلی راحت می‌توان وضعیت آب درون سماور را متوجه شد. اگر دقت کرده باشد، از مرحله داغ شدن آب تا جوشیده شدن آب سه نوع صدای مختلف از درون سماور ایجاد می‌شود. در فرهنگ روسی صدای اول را بعنوان آواز سماور، صدای دوم (مرحله قبل از جوشیدن)  به نام کلید سفید و آهنگ سوم را به نام بهار سفید می‌شناسند. وقتی صدای سوم به گوش برسد، یعنی وقت دم کردن چای است.

سماور ایرانی

بیش از ۱۵۰ نوع سماور در شکل‌ها و متریال‌های گوناگون در سرتاسر دنیا تولید می‌شود اما در ایران سماورهای ساخت بروجرد در استان لرستان شهرتی جهانی دارند. سماورهای ساخت بروجرد دست ساز بوده و معمولا از فلز نقره خالص یا نفره و نیکل در ساخت آنها استفاده می‌شود. تزیینات روی سماور بروجردی نیز بسیار خاص بوده و با سبک قلمزنی ورشو سازی که یک سبک تزیینی قدیمی با قدمت بیش از ۲۰۰ سال است، تولید می‌شوند. بسیاری از موزه‌های غربی از این سماورهای دست ساز زیبا برای نشان دادن هنر صنایع دستی ایران استفاده می‌کنند.